Voor het eerst wordt in 1148, maar vermoedelijk al in 978, melding gemaakt van landerijen te “Daile”. In oude geschriften wordt het dorp vermeld als Daile, Deile, Dilee, Deijl, Deil en Deyl.
Van zelfstandige gemeente tot kern in de Gemeente West Betuwe
Van 1810 tot 1978 vormde Deil, met de dorpen Enspijk, Gellicum en Rumpt een zelfstandige gemeente. Opvallend was, dat telkens een telg uit het geslacht Kolff burgemeester was.
Vanaf 1978 was Deil een dorp in de gemeente Geldermalsen, tot het op 1 januari 2019 één van de 26 kernen van de nieuwe Gemeente West Betuwe werd.
Deil telt circa 2150 inwoners.
De kastelen
Vroeger stonden er in Deil zeven kastelen: Bulckestein, Palmesteyn, Ringelestein, Reynestein, Vogelenburcht, Bakerbos en Schonestein (later verbasterd tot Schorestein). In sommige gevallen was de term ‘versterkt huis’ een betere term dan kasteel. Daarnaast stonden er in Deil markante huizen als Gerestein, Duivelshof en Frissestein. Geen van de kastelen en huizen is bewaard gebleven. Alleen van Palmestein resteert nog de slotgracht en van Bulckestein staat nog een klein gedeelte van de poort. De kastelen en huizen leven voort in Deilse straatnamen.
Onlangs is Deil verrijkt met een fraaie herbouw van kasteel Palmesteyn, waarin nu meerdere woningen zijn gevestigd.
Aan de Linge
Deil is een rustig en gezellig dorp, dat ligt langs de mooie rivier de Linge in de Betuwe (Tielerwaard). De Linge stroomt van Doornenburg naar Gorinchem en is met 108 km de langste Nederlandse rivier. Door de bodem van vruchtbare rivierklei is de Betuwe bij uitstek geschikt voor de fruitteelt. Daardoor trekt Deil en omgeving veel toeristen in de bloesemtijd om de Linge en de fruitboomgaarden te bezichtigen. De plaats is ook bekend vanwege het gelijknamige snelwegknooppunt Deil, dat echter ver van het dorp verwijderd is.
De kerk
De in 1843 gebouwde zaalkerk verving een middeleeuwse kruiskerk die was gesloopt. Het uit de 12e eeuw stammende onderdeel van de toren is gemaakt van tufsteen. Op dat oude deel zijn in de 16e eeuw, 2 nieuwe geleidingen van baksteen gebouwd.
Meer informatie over Deil op Wikipedia
Inzet nummering: 1) Vogelenburg, 2) Bakerbosch, 3) Ringelestein, 4) Rijnestein, 5) Schorestein, 6) Palmesteyn, P) Pastorie.
