In 2024 bestaat de luidklok in de kerktoren van Deil vierhonderd jaar. De klok in de monumentale toren is gedateerd op 1624 en daarmee uniek in zijn soort.
Niet jubileumwaardig
De huidige staat van de klok is echter niet jubileumwaardig. Het echte geluid van de klok heeft lang niet meer geklonken. Zoals de klok slaat, slaat hij nergens maar dat is eigenlijk niet iets om trots op te zijn. Mede naar aanleiding van het artikel in de Dorpskrant is gekeken naar de staat van de luidklok. De conclusie was glashelder: restauratie is nodig. Inmiddels is een commissie samengesteld die het opknappen van de monumentale klok mogelijk moet gaan maken. De gemeente heeft zich achter het initiatief geschaard en verleend medewerking aan het project.
Commissie voor restauratie
De commissie is voor de eerste keer samengekomen in de kerk van Deil. Gezamenlijk en onder leiding van een expert werd de tocht naar boven gemaakt om oog-in-oog te komen staan met de luidklok. Klokkenspecialist Sjoerd van Geuns vertelde meer over de technische staat, en belangrijker nog over de mogelijke restauratie en wat daarvoor nodig is en deelde zijn eerste bevindingen in een rapportage. “Om de klok weer goed te krijgen is er een flinke actie nodig”! De klok moet uit de toren en een gespecialiseerd bedrijf moet het verder onderzoeken. Gebreken als een stuk uit de klok en beschadigingen zijn zo te zien maar scheuren in het brons moeten met speciale apparatuur bekeken worden”, aldus Sjoerd.
Gemeente West Betuwe
Nathalie Hordijk, adviseur bouwkunde Gemeente West Betuwe was ook aangesloten. De gemeente heeft nu geen actief beleid op onderhoud van luidklokken. De voormalige gemeente Geldermalsen hield een jaarlijkse onderhoudsinspectie maar sinds de start van West Betuwe is niets geregeld en is er geen fonds voor de kerkklokken in West Betuwe. Vanaf januari 2024 moet er een aanbestedingstraject zijn afgerond voor onderhoud van bestaande klokken en uurwerken maar is er geen sprake van restauratieprojecten.
Met het initiatief in Deil lijken er wel mogelijkheden te ontstaan. Zo heeft mevrouw Hordijk, namens de gemeente klokkenexpert Van Geuns nu wel toestemming kunnen geven om een Plan van Aanpak en bijbehorende kostenraming voor de restauratie te gaan maken. Waarbij van Geuns de voorkeur heeft uitgesproken om de hele operatie van klok demonteren, uithalen uit de toren, vervoeren, herstellen, restaureren en terugplaatsen door één gespecialiseerd bedrijf te laten doen.
Fondsenwerving
Het belangrijkste deel van het project lijkt nu de fondsenwerving te worden. Zestig procent van de kosten van een dergelijke restauratie zou binnengehaald moeten kunnen worden. Zodra de samengestelde commissie een duidelijk kostenoverzicht heeft zal inzichtelijk worden hoe de fondsen geworven kunnen worden maar ook hoe mogelijk de inwoners van Deil en anderen die de klok een warm hart toedragen kunnen bijdragen aan de restauratie van dit bijzondere monument.
Hét historisch geluid van Deil
De luidklok van Deil is hét historische geluid van het dorp, ook al weten vele Deilenaren niet meer hoe het hoort te klinken wanneer hoogte-en dieptepunten van het dorp werden aangekondigd, zoals begrafenissen, huwelijken, dijkdoorbraken en rampspoed. De roep om ter Kerke te gaan maar ook op de dagelijkse momenten zoals etenstijd en bedtijd die de dorpelingen vroeger het ritme van de dag gaf. Naast de klok hangt een plakkaat in vier talen. Al in 1939 is de klok door de Rijksmonumenten dienst aangewezen als een bijzondere klok en dient bij oorlogshandelingen gevrijwaard te blijven van invordering, ten behoeve van de wapenindustrie. De klok herstellen in zijn oude glorie en geluid is een bijzondere opdracht. Voor de samengestelde commissie, maar eigenlijk ook voor iedere Deilenaar. En het is precies zoals het gedicht van Hans Dorresteijn, waarmee één van de commissieleden naar de eerste vergadering kwam:
En niet alleen in steden is de mens verloren
ook in ons kleine dorp dat op een wonder hoopt
is aan de gebarsten kerkklok te horen
dat Vader Tijd nu op zijn laatste benen loopt
Informatie
Voor vragen of meer informatie neem contact op met de secretaris van de commissie Koos van der Eijk via: [email protected]
Hierbij een interview van SRC TV Magazine (streekomroep Rivierenland) waarin Koos van der Eijk en Jeroen Wijngaard de plannen toelichten: https://youtu.be/ILs8JmaBl_o
Samenstelling werkgroep
Diederik van Everdingen, coördinator
Koos van der Eijk, secretaris
Sjoerd van Geuns, adviseur
Engelhans van Zadelhoff
Anton van Winsen
Jeroen Wijngaard
Leo Vonk